"Software" ह्या शब्दाचा इंग्रजीत "Software" हा म्हणजे कंप्यूटर व इतर इलेक्ट्रॉनिक उपकरणांच्या वापरायला असलेलं प्रोग्रामचे संच आणि नुकसान योजना (instructions and data) असणारं एक विशेष आणि अस्तित्वाचं विज्ञान आहे. या प्रोग्रामचं संच एक विशेष काम करण्यासाठी युक्त करण्यात आलेलं आहे. सॉफ्टवेअर व्यवस्थापिका, खालीलप्रमाणे, संचाचं उदाहरण आहे:
ऑपरेटिंग सिस्टम (Operating System) - जसे Windows, macOS, Linux.
ऍप्लिकेशन सॉफ्टवेअर (Application Software) - जसे वर्डप्रोसेसर, स्प्रेडशीट, ब्राउझर, गेम, आणि
इतर ऍप्लिकेशन्स.
डेटाबेस सॉफ्टवेअर - डेटाबेस व्यवस्थापन करण्यासाठी जरूरी असलेलं
सॉफ्टवेअर.
नेटवर्क सॉफ्टवेअर - कंप्यूटर नेटवर्क्स व्यवस्थापित करण्यासाठी
वापरलेलं सॉफ्टवेअर.
सिस्टम सॉफ्टवेअर - ऑपरेटिंग सिस्टम आणि संबंधित सॉफ्टवेअर्स, जे कंप्यूटर विशेषतः संचयाची व्यवस्था करतात.
या सॉफ्टवेअर्सचा उद्दिष्ट उपयोग करण्यामुळे कंप्यूटर व इतर
इलेक्ट्रॉनिक उपकरणांचं कार्य आणि उपयोग आसान व दक्षतेने होतं. सॉफ्टवेअर असाचं प्रोग्रामचं
संच विशेषतः कंप्यूटरला वापरताना तयार करतात. इंटरनेट, मोबाइल फोन्स, इलेक्ट्रॉनिक इलेक्ट्रॉनिक उपकरणांचं कार्य असो, आजकाल त्यातून विचारण्यात आलेलं संच आणि नुकसान
योजना (Software) वापरलं पाहिजे.
ऑपरेटिंग सिस्टम (Operating System)
ऑपरेटिंग सिस्टम (Operating System) एक सॉफ्टवेअर प्रोग्राम आहे ज्याच्या माध्यमातून कंप्यूटर व्यवस्थापन
करता येतो. या सॉफ्टवेअरच्या माध्यमातून कंप्यूटरसाठी विविध साधने आणि अनुप्रयोगे
व्यवस्थित केली जातात. अन्य सॉफ्टवेअर प्रोग्रामसारखं, ऑपरेटिंग सिस्टम देखील हवंया हा एकटं असाच नाही, तरंग या कंप्यूटर वर्तनी व्यवस्थापित करणारं
एकटं प्रमुख असावं किंवा कंप्यूटर सिस्टमचं अधिक सुरक्षित आणि अधिक सुगमपणे
वापरायचं प्रदान करणारं असाच एक प्रमुख उद्दिष्ट दर्शवतं.
ऑपरेटिंग सिस्टमचं काही मुख्य कार्य आहेत:
संचयाची व्यवस्था: ऑपरेटिंग सिस्टम डिस्कवर संचयाची व्यवस्था करतो, ज्यामुळे विविध फाइल आणि डेटा संग्रहित केला
जातो.
प्रक्रिया व्यवस्थापन: ऑपरेटिंग सिस्टम म्हणजे एक समजूत करणारं यंत्रातील सर्व प्रक्रिया
व्यवस्थापित करणारं प्रशासक. विविध प्रक्रियां सुरु करता येतात, तिथे समान वापरण्याचं सुनिश्चित करता, संसाधित करता आणि संपूर्ण कंप्यूटर सिस्टमचं
अधिक उपयुक्त वापरायचं करता.
संसाधन व्यवस्थापन: ऑपरेटिंग सिस्टम विविध संसाधने, जसे
की केंद्रित चिप (CPU), काढणीविक्री (Memory), डिस्क ड्राइव्ह्स, इ/ओ (Input/Output) संसाधने व्यवस्थापित करतो.
डिव्हाइस ड्राईवर्स: ऑपरेटिंग सिस्टमचं कार्य इंटरफेसिंग डिव्हाइस ड्रायव्हरसारखं
संचाच्या विविध उपकरणांच्या संचयाच्या साधनांशी करतो.
युक्तीकरण (Multitasking): ऑपरेटिंग सिस्टम म्हणजे एका क्षणी अनेक
प्रक्रिया सुरू करणे असलेलं युक्तीकरण प्रदान करतो. त्यामुळे एकाच वेळी विविध
कार्ये सुरू केली जातात.
सुरक्षा आणि विशिष्टीकरण: ऑपरेटिंग सिस्टम म्हणजे संचाचं व्यवस्थापन करणारं, सुरक्षित वापरायचं करणारं आणि विविध वापरकर्ता
खासगी विशिष्टीकरण सुनिश्चित करणारं.
ऑपरेटिंग सिस्टम आपल्या कंप्यूटर संचयाचं हृदय आहे, ज्यामुळे आपल्या कंप्यूटरला विविध कार्ये
करण्यात आणि अनुप्रयोगे व्यवस्थित करण्यात मदत करतो. विविध प्रकारचं ऑपरेटिंग
सिस्टम उपलब्ध आहेत, जसे Windows, macOS, Linux, Android, iOS, इत्यादी. प्रत्येक ऑपरेटिंग सिस्टम
विशेषतः काही वैशिष्ट्ये असणारं आहेत, ज्या
विशिष्टता संचाचं वापर असणारं आहे.
ऍप्लिकेशन सॉफ्टवेअर (Application Software)
ऍप्लिकेशन सॉफ्टवेअर (Application Software) हे एक प्रकारचं सॉफ्टवेअर आहे जे विशेष काम करण्यासाठी उपलब्ध होतं.
या सॉफ्टवेअरच्या माध्यमातून वापरकर्त्यांना विविध गोष्टी करण्यात येतात आणि
कंप्यूटर व इतर इलेक्ट्रॉनिक उपकरणांचं वापर सोपं व दक्ष बनवतात.
ऍप्लिकेशन सॉफ्टवेअरच्या उदाहरणांमध्ये खासगी यादी:
वर्ड प्रोसेसर (Word Processor): वर्ड प्रोसेसर हे सॉफ्टवेअर विविध पाठवण्या, अक्षरे, निवडक
आणि बांधकाम, नोट घेण्याच्या योग्यतेने वापरला जातो.
Microsoft Word, Google
Docs ह्या
ऍप्लिकेशन्सचं उदाहरण आहे.
स्प्रेडशीट (Spreadsheet): स्प्रेडशीट सॉफ्टवेअर विविध गणकीय काम
करण्यासाठी वापरला जातो. त्यामध्ये अरिथमेटिक ऑपरेशन, फायनॅन्शिअल विश्लेषण, डेटा संसाधन, विविध फॉर्मूला असतात. Microsoft Excel, Google Sheets ह्या ऍप्लिकेशन्सचं उदाहरण आहे.
इंटरनेट ब्राउझर (Internet Browser): इंटरनेट ब्राउझर हे संचाचं वापर करुन विविध वेबसाइट्स
विचारण्याची क्षमता देतं. Google
Chrome, Mozilla Firefox, Microsoft Edge ह्या ऍप्लिकेशन्सचं उदाहरण आहे.
मेल क्लायंट (Email Client): इंटरनेटवरील इमेल्स व्यवस्थापित करण्यासाठी
वापरला जाणारा सॉफ्टवेअर. Microsoft
Outlook, Gmail, Thunderbird ह्या ऍप्लिकेशन्सचं उदाहरण आहे.
इंटरनेट सुरक्षा अनुप्रयोग (Internet Security Applications): वायरस, मॅलवेअर, स्पॅम, वेबसाइट्सच्या
सुरक्षिततेसाठी वापरला जाणारा सॉफ्टवेअर. Norton, McAfee, Avast, Kaspersky यांतील अनेक ऍप्लिकेशन्स उदाहरण आहे.
ऍप्लिकेशन सॉफ्टवेअर वापरुन विविध क्षेत्रांमध्ये काम केल्यास, उपयुक्तता, सुगमता
आणि दक्षतेने कार्य करण्यात मदत मिळते. व्यक्तिसाठी विविध काम करण्यासाठी अनेक
ऍप्लिकेशन्स उपलब्ध आहेत,
जे व्यक्तिसुद्धा वर्तनीच्या
अपेक्षांनुसार वापरू शकतात.
डेटाबेस सॉफ्टवेअर
डेटाबेस सॉफ्टवेअर एक प्रकारचं सॉफ्टवेअर आहे ज्याच्या माध्यमातून
डेटाबेस व्यवस्थापित, संचयित, व्यक्तिगत वा संस्थेच्या उद्दिष्ट उपयोगासाठी उपलब्ध केला जातो.
डेटाबेस एक संगणकीय संरचना असते, ज्यामुळे
विविध प्रकारचे डेटा संचयित केले जातात आणि विशेषतः अभिवृद्धी, पुनरावलोकन, आणि
प्रवेश इत्यादीसाठी उपयुक्त डेटा सुरक्षित केले जाते.
डेटाबेस सॉफ्टवेअरच्या मदतीने वापरकर्त्यांना विविध अनुप्रयोगे सुलभ
आणि प्रभावीपणे करण्यात मदत होते. त्यामध्ये काही मुख्य कार्यांमध्ये संचयित
डेटाचा प्रबंध, तपासणी, प्रक्रियांतरण, उद्धरण, विश्लेषण, आणि
अहवाल तयार करणे आहे.
डेटाबेस सॉफ्टवेअरच्या उपयोगांमध्ये काही उदाहरणे आहेत:
रिलेशनल डेटाबेस मॅनेजमेंट सिस्टम (RDBMS): रिलेशनल डेटाबेस मॅनेजमेंट सिस्टम एका रिलेशनल डेटाबेसचे प्रबंधन
करण्यासाठी वापरले जाते. यामध्ये SQL वापरता
जातं ज्यामुळे डेटाचे विशेषता, व्याख्या
आणि विशेषतें तयार केली जातात. MySQL, PostgreSQL, Oracle Database, Microsoft SQL Server ह्या RDBMSचं उदाहरण आहे.
नोन-रिलेशनल डेटाबेस: नोन-रिलेशनल
डेटाबेस सॉफ्टवेअर हे अधिकांश असाधारण डेटा जांचण्यासाठी वापरले जाते, ज्यामुळे संगणकीय संरचनांतील डेटा संचयित
करण्यात योग्य असते. MongoDB,
Cassandra, CouchDB ह्या
नोन-रिलेशनल डेटाबेस सॉफ्टवेअरचं उदाहरण आहे.
डेटावेयरहाउसिंग सिस्टम (Data Warehousing System): डेटावेयरहाउसिंग सिस्टम हे विशेषतः
विश्लेषणाच्या विकासात वापरले जाते, ज्यामुळे
विविध डेटा संचयित केले जाते आणि बऱ्याच विभागांमध्ये वापरता जाते.
डेटावेयरहाउसिंग सिस्टम्स विशेषतः विचारण्यासाठी उपयुक्त असतात.
डेटा मास्टरिंग सिस्टम (Data Mastering System): या सॉफ्टवेअरच्या मदतीने बऱ्याच डेटा स्रोतांमध्ये
विद्यमान विविध डेटा संचयित, विश्लेषित, आणि एकीकृत केले जाते.
डेटाबेस सॉफ्टवेअर या अनेक उपयोगांमध्ये डेटा संचयित करण्यासाठी
वापरला जातो ज्यामुळे डेटाचं उद्दिष्ट उपयोग आणि उपयोगकर्त्यांसाठी उपयुक्त, सुरक्षित, आणि
उपयुक्त असतं.
नेटवर्क सॉफ्टवेअर हा सॉफ्टवेअर असतो ज्याचा उद्दिष्ट उपयोग कंप्यूटर
नेटवर्क्स व्यवस्थापित करण्यासाठी केला जातो. या सॉफ्टवेअरच्या माध्यमातून
कंप्यूटर, सर्व्हर, स्विच, राउटर, फ़ायरवॉल, नेटवर्क इंटरफेस व संबंधित उपकरणांचं
प्रबंधन किंवा व्यवस्थापन केला जातो.
नेटवर्क सॉफ्टवेअरच्या कार्यांमध्ये खासगी या गोष्टी करण्यात आली
पाहिजे:
नेटवर्क कनेक्शन प्रबंधन: नेटवर्क सॉफ्टवेअर कंप्यूटर व सर्व्हरसाठी नेटवर्क कनेक्शन स्थापित
करण्यास व मेंतवाईकरण करण्यास मदत करतो. या सॉफ्टवेअरमध्ये अनेक प्रोटोकॉल, जसे TCP/IP, DHCP, DNS, वापरले जातात.
नेटवर्क सुरक्षा: नेटवर्क सॉफ्टवेअर संचाच्या सुरक्षिततेसाठी विविध सुरक्षा मेकेनिजम
असल्यामुळे यात्रा संबंधित सर्व्हर, क्लायंट, वापरकर्त्यांच्या पूर्वानुमती आणि प्रमाणीकरण
यासाठी उपयुक्त कंट्रोल प्रदान केला जातो.
नेटवर्क लॉगिंग आणि नेटवर्क अनुभव व्यवस्थापन: या सॉफ्टवेअरमध्ये नेटवर्क अनुभव, नेटवर्क कनेक्शन, वापरकर्ता सुरक्षा आणि इतर नेटवर्क संबंधित लॉग व्यवस्थापित केले
जातात.
बैंडविड्थ व्यवस्थापन: नेटवर्क सॉफ्टवेअर बैंडविड्थ व्यवस्थापित करण्यात मदत करतो, ज्यामुळे उच्चतर वापरकर्त्यांसाठी वापरकर्ता
संसाधित करण्यात योग्य आहे.
नेटवर्क ट्रॉफिक नियंत्रण: नेटवर्क सॉफ्टवेअर नेटवर्क ट्रॉफिक नियंत्रण करण्यास मदत करतो, ज्यामुळे विविध सेवा, अनुप्रयोगे, विदेशी
ट्रॉफिक, विचारणा विशेषतः संवेदनशील डेटा
आपल्याला नियंत्रित करण्यात मदत करतो.
अनेक नेटवर्क सॉफ्टवेअर उपलब्ध आहेत, जे विशेष उपयोग विविध वापरकर्त्यांसाठी सुलभ बनवतात. या सॉफ्टवेअरचा
वापर नेटवर्क व्यवस्थापन,
सुरक्षा, संचाचा नियंत्रण, विश्लेषण, विभाजन इत्यादीतील कामांसाठी केला जातो.
कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा