महाडीबीटी (MAHA DBT) शिष्यवृत्तीविषयी महत्त्वाची माहिती
महाडीबीटी (MAHA DBT) ही महाराष्ट्र सरकारद्वारे चालवली जाणारी एक डिजिटल व्यासपीठ आहे, ज्यावरून विद्यार्थ्यांसाठी विविध शिष्यवृत्ती योजना लागू केल्या जातात. महाडीबीटी पोर्टल हे महाराष्ट्रातील विद्यार्थ्यांसाठी एकच व्यासपीठ आहे, जिथे ते शिष्यवृत्ती अर्ज करू शकतात आणि त्यांच्या शैक्षणिक खर्चासाठी आर्थिक मदत मिळवू शकतात.
महाडीबीटी शिष्यवृत्तीविषयी महत्त्वाची माहिती:
1. महाडीबीटी शिष्यवृत्ती योजना कशासाठी?
- आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल किंवा
मागासवर्गीय विद्यार्थ्यांना शिक्षणासाठी प्रोत्साहन देणे.
- शैक्षणिक शुल्काचा बोजा कमी
करणे.
- उच्च शिक्षणासाठी मदत करणे.
2. योजनेचे प्रमुख प्रकार:
महाडीबीटी
अंतर्गत शिष्यवृत्ती योजना विविध विभागांद्वारे दिल्या जातात:
- सामाजिक न्याय आणि विशेष
सहाय्य विभाग:
- अनुसूचित जाती, अनुसूचित जमाती व
मागासवर्गीयांसाठी शिष्यवृत्ती.
- आदिवासी विकास विभाग:
- आदिवासी विद्यार्थ्यांसाठी
शैक्षणिक मदत.
- मागासवर्गीय विकास विभाग:
- इतर मागासवर्गीय
विद्यार्थ्यांसाठी शिष्यवृत्ती.
- शिक्षण व रोजगार विभाग:
- उच्च शिक्षण घेणाऱ्या
विद्यार्थ्यांसाठी.
- महाराष्ट्र राज्य अल्पसंख्याक
विकास विभाग:
- मुस्लिम, ख्रिश्चन, बौद्ध, जैन यांसारख्या अल्पसंख्याक
विद्यार्थ्यांसाठी योजना.
3. महाडीबीटी शिष्यवृत्ती अर्ज करण्याची प्रक्रिया:
- महाडीबीटी पोर्टल वर जा.
- नवीन खाते तयार करा किंवा
आधीचे खाते असल्यास लॉगिन करा.
- आवश्यक कागदपत्रे अपलोड करा:
- आधार कार्ड
- उत्पन्न प्रमाणपत्र
- जातीचा दाखला (जर लागू असेल
तर)
- शैक्षणिक प्रमाणपत्रे
(गुणपत्रिका, परीक्षा उत्तीर्ण
प्रमाणपत्र)
- बँक खाते तपशील (IFSC कोडसह)
- शिष्यवृत्ती योजनेची निवड
करा.
- फॉर्म भरून सबमिट करा.
- अर्जाची स्थिती तपासा.
4. अर्जासाठी पात्रता:
- महाराष्ट्रात राहणारा असणे
आवश्यक आहे.
- कुटुंबाचे वार्षिक उत्पन्न
योजनेनुसार ठरवलेल्या मर्यादेत असावे.
- विद्यार्थ्याने
मान्यताप्राप्त शिक्षण संस्थेत प्रवेश घेतलेला असावा.
5. शिष्यवृत्ती मिळण्याचे फायदे:
- फी परतावा (Fee Reimbursement)
- राहणीमान भत्ता (Living Allowance)
- पुस्तक आणि साहित्य खरेदीसाठी
आर्थिक मदत.
6. महत्त्वाचे वेळापत्रक:
- अर्ज प्रक्रिया प्रत्येक
वर्षी जुलै-ऑगस्ट महिन्यात सुरू होते.
- अर्ज करण्याची अंतिम तारीख
वेगवेगळ्या योजना व विभागांनुसार बदलू शकते.
सामाजिक न्याय आणि विशेष सहाय्य विभाग शिष्यवृत्ती
सामाजिक
न्याय आणि विशेष सहाय्य विभाग हा महाराष्ट्र शासनाचा एक महत्त्वाचा विभाग आहे, जो आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल घटकांसाठी विविध शैक्षणिक व
सामाजिक लाभ योजना चालवतो. या विभागांतर्गत विद्यार्थ्यांसाठी महाडीबीटी शिष्यवृत्ती योजना चालवली जाते, जी अनुसूचित जाती (SC), विमुक्त जाती (VJNT), भटक्या जमाती (NT), इतर मागासवर्ग (OBC), आणि विशेष मागास प्रवर्ग (SBC) विद्यार्थ्यांसाठी लागू आहे.
1. शिष्यवृत्ती योजनांचे प्रकार
सामाजिक
न्याय आणि विशेष सहाय्य विभागामार्फत दिल्या जाणाऱ्या शिष्यवृत्ती योजनांमध्ये पुढील
योजना प्रमुख आहेत:
A. पोस्ट मॅट्रिक शिष्यवृत्ती योजना (Post-Matric Scholarship):
- लक्ष्य: उच्च शिक्षण घेणाऱ्या
अनुसूचित जाती, विमुक्त जाती, भटक्या जमाती, ओबीसी आणि एसबीसी
विद्यार्थ्यांना आर्थिक मदत.
- लाभ: ट्युशन फी, परीक्षा फी, वसतीगृह खर्च, आणि विविध भत्ते.
B. फी प्रतिपूर्ती योजना (Tuition Fee and Exam Fee
Reimbursement):
- लक्ष्य: आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल
विद्यार्थ्यांना ट्युशन व परीक्षा शुल्क परतावा.
- लाभ: मान्यताप्राप्त शिक्षण
संस्थांमध्ये पूर्ण फी माफी किंवा परतावा.
C. वसतीगृह योजना (Hostel Benefit Scheme):
- लक्ष्य: ग्रामीण व आर्थिकदृष्ट्या
दुर्बल विद्यार्थ्यांसाठी राहण्याची व्यवस्था.
- लाभ: मोफत वसतीगृह आणि अन्नसेवा.
D. प्रज्ञा प्रोत्साहन योजना (Rajashree Shahu Maharaj
Scholarship):
- लक्ष्य: गुणवत्ताधारित शिष्यवृत्ती.
- लाभ: उच्च श्रेणी मिळवणाऱ्या
विद्यार्थ्यांना अतिरिक्त आर्थिक प्रोत्साहन.
2. पात्रता (Eligibility):
- महाराष्ट्र राज्यातील रहिवासी
असणे आवश्यक.
- अर्जदार अनुसूचित जाती, विमुक्त जाती, भटक्या जमाती, ओबीसी किंवा एसबीसी वर्गात
येणारा असावा.
- कुटुंबाचे वार्षिक उत्पन्न:
- अनुसूचित जाती (SC): ₹2,50,000 पेक्षा कमी.
- इतर मागासवर्ग (OBC), VJNT, SBC: ₹1,00,000 पेक्षा कमी.
- मान्यताप्राप्त संस्थेतून
अभ्यासक्रम करत असणे आवश्यक आहे.
3. अर्जासाठी आवश्यक कागदपत्रे:
- आधार कार्ड
- शाळा/महाविद्यालय प्रवेश
प्रमाणपत्र
- गुणपत्रिका (मागील वर्षाची)
- कास्ट सर्टिफिकेट (जात प्रमाणपत्र)
- उत्पन्न प्रमाणपत्र
- बँक पासबुकची झेरॉक्स (IFSC कोडसह)
- निवास प्रमाणपत्र
4. अर्ज प्रक्रिया:
- महाडीबीटी पोर्टलवर लॉगिन करा:महाडीबीटी पोर्टल
- खाते तयार करा किंवा विद्यमान
खाते वापरा.
- संबंधित शिष्यवृत्ती योजना
निवडा.
- अर्ज फॉर्म भरा आणि आवश्यक
कागदपत्रे अपलोड करा.
- अर्ज सबमिट केल्यानंतर स्थिती
तपासा.
5. लाभ मिळण्याची प्रक्रिया:
- कागदपत्रांची पडताळणी
केल्यानंतर शिष्यवृत्तीची रक्कम विद्यार्थ्याच्या बँक खात्यावर थेट जमा केली
जाते.
आदिवासी विकास विभाग शिष्यवृत्ती
आदिवासी
विकास विभाग, महाराष्ट्र सरकार हा अनुसूचित जमातीतील (ST) विद्यार्थ्यांसाठी विशेषतः तयार केलेला विभाग आहे. या
विभागाच्या अंतर्गत अनेक शिष्यवृत्ती योजना राबवल्या जातात, ज्याचा उद्देश आदिवासी विद्यार्थ्यांना शैक्षणिक आणि
आर्थिक सहाय्य पुरवणे आहे.
1. शिष्यवृत्ती योजनांचे प्रकार
A. पोस्ट मॅट्रिक शिष्यवृत्ती (Post-Matric Scholarship for ST
Students):
- लक्ष्य: इयत्ता 11वीपासून उच्च शिक्षण घेणाऱ्या
अनुसूचित जमातीच्या विद्यार्थ्यांना आर्थिक मदत.
- लाभ:
- ट्युशन फी
- परीक्षा फी
- वसतीगृह खर्च
- पुस्तके आणि स्टेशनरीसाठी
भत्ता
B. फी प्रतिपूर्ती योजना (Tuition Fee and Exam Fee
Reimbursement):
- लक्ष्य: मान्यताप्राप्त संस्थांमध्ये
शिकणाऱ्या विद्यार्थ्यांची ट्युशन व परीक्षा फी परत करणे.
- लाभ: शैक्षणिक खर्चाचा पूर्ण
परतावा.
C. प्री मॅट्रिक शिष्यवृत्ती (Pre-Matric Scholarship):
- लक्ष्य: 1 ली ते 10 वीच्या विद्यार्थ्यांना
शिक्षणासाठी आर्थिक मदत.
- लाभ:
- वार्षिक भत्ता
- शाळेत जाण्या-येण्यासाठी
वाहतूक खर्च
- राहण्याचा आणि अन्नाचा खर्च
D. वसतीगृह योजना (Hostel Benefit Scheme):
- लक्ष्य: ग्रामीण भागातील विद्यार्थ्यांना
शिक्षणासाठी राहण्याची सुविधा उपलब्ध करणे.
- लाभ: मोफत वसतीगृह आणि अन्नसेवा.
2. पात्रता (Eligibility):
- अर्जदार अनुसूचित जमाती (ST) प्रवर्गाचा असावा.
- महाराष्ट्रातील रहिवासी
असावा.
- मान्यताप्राप्त शाळा किंवा
महाविद्यालयात शिकत असावा.
- कुटुंबाचे वार्षिक उत्पन्न:
- पोस्ट मॅट्रिक योजनांसाठी ₹2,50,000 पेक्षा कमी.
- प्री मॅट्रिक योजनांसाठी
कोणतीही उत्पन्न मर्यादा नाही.
3. अर्जासाठी आवश्यक कागदपत्रे:
- आधार कार्ड
- जात प्रमाणपत्र (Caste Certificate)
- उत्पन्न प्रमाणपत्र (Income Certificate)
- शाळा/महाविद्यालय प्रवेश
प्रमाणपत्र
- गुणपत्रिका (मागील शैक्षणिक वर्षाची)
- बँक पासबुक (IFSC कोडसह)
- निवास प्रमाणपत्र
4. अर्ज प्रक्रिया:
- महाडीबीटी पोर्टलवर जा
- नवीन खाते तयार करा किंवा
विद्यमान खाते वापरा.
- आदिवासी विकास विभाग अंतर्गत
शिष्यवृत्ती योजना निवडा.
- अर्ज फॉर्म व्यवस्थित भरा.
- आवश्यक कागदपत्रे अपलोड करा.
- फॉर्म सबमिट केल्यानंतर
अर्जाची स्थिती नियमित तपासा.
5. लाभ मिळण्याची प्रक्रिया:
- कागदपत्रे पडताळल्यानंतर
शिष्यवृत्तीची रक्कम विद्यार्थ्याच्या बँक खात्यात थेट जमा केली जाते.
मागासवर्गीय विकास विभाग शिष्यवृत्ती
मागासवर्गीय
विकास विभाग, महाराष्ट्र सरकार, ओबीसी (OBC), विमुक्त जाती (VJ), भटक्या जमाती (NT), आणि विशेष मागास प्रवर्ग (SBC) यांसारख्या सामाजिक गटांसाठी शैक्षणिक व आर्थिक मदत
पुरवणाऱ्या शिष्यवृत्ती योजना राबवते.
1. शिष्यवृत्ती योजनांचे प्रकार
A. पोस्ट मॅट्रिक शिष्यवृत्ती (Post-Matric Scholarship for OBC,
VJNT, and SBC Students):
- लक्ष्य: उच्च शिक्षण घेणाऱ्या
मागासवर्गीय विद्यार्थ्यांना आर्थिक सहाय्य.
- लाभ:
- ट्युशन फी व परीक्षा फी माफी
- वसतीगृह खर्चासाठी भत्ता
- पुस्तके व इतर शैक्षणिक
साहित्यासाठी मदत
B. फी प्रतिपूर्ती योजना (Tuition Fee and Exam Fee
Reimbursement):
- लक्ष्य: मान्यताप्राप्त शिक्षण
संस्थांमध्ये शिकणाऱ्या विद्यार्थ्यांच्या ट्युशन आणि परीक्षा फीचा परतावा.
- लाभ: पूर्ण शुल्क भरपाई.
C. वसतीगृह सुविधा (Hostel Benefit Scheme):
- लक्ष्य: ग्रामीण किंवा आर्थिकदृष्ट्या
दुर्बल विद्यार्थ्यांसाठी राहण्याची व्यवस्था.
- लाभ: मोफत राहण्याची व अन्नसेवा.
D. राजर्षी शाहू महाराज शिष्यवृत्ती:
- लक्ष्य: गुणवत्ताधारित शिष्यवृत्ती.
- लाभ: उत्कृष्ट शैक्षणिक कामगिरी
करणाऱ्या विद्यार्थ्यांना विशेष आर्थिक प्रोत्साहन.
2. पात्रता (Eligibility):
- अर्जदार ओबीसी, वी.जे.एन.टी., भटक्या जमाती किंवा एसबीसी
गटातील असावा.
- अर्जदार महाराष्ट्रातील
रहिवासी असावा.
- कुटुंबाचे वार्षिक उत्पन्न:
- ओबीसी: ₹1,00,000 पेक्षा कमी.
- VJNT आणि SBC: ₹1,00,000 पेक्षा कमी.
- विद्यार्थ्याने
मान्यताप्राप्त शिक्षण संस्थेत प्रवेश घेतला असावा.
3. अर्जासाठी आवश्यक कागदपत्रे:
- आधार कार्ड
- जात प्रमाणपत्र (Caste Certificate)
- उत्पन्न प्रमाणपत्र (Income Certificate)
- शाळा/महाविद्यालय प्रवेश
प्रमाणपत्र
- गुणपत्रिका (मागील वर्षाची)
- बँक खाते तपशील (पासबुक IFSC कोडसह)
- निवास प्रमाणपत्र
4. अर्ज प्रक्रिया:
- महाडीबीटी पोर्टल वर लॉगिन करा.
- नवीन खाते तयार करा किंवा
विद्यमान खाते वापरा.
- मागासवर्गीय विकास विभाग
अंतर्गत शिष्यवृत्ती योजना निवडा.
- अर्ज फॉर्म पूर्ण भरा आणि
कागदपत्रे अपलोड करा.
- अर्ज सबमिट करा व स्थिती
तपासण्यासाठी नियमित लॉगिन करा.
5. लाभ मिळण्याची प्रक्रिया:
- कागदपत्रांची पडताळणी
झाल्यानंतर शिष्यवृत्तीची रक्कम विद्यार्थ्याच्या बँक खात्यावर थेट जमा केली
जाते.
शिक्षण व रोजगार विभाग शिष्यवृत्ती
महाराष्ट्र
सरकारच्या शिक्षण व रोजगार विभागातर्फे विद्यार्थ्यांसाठी विविध
शिष्यवृत्ती योजना राबवल्या जातात. या योजना मुख्यतः शैक्षणिक प्रगतीला चालना
देण्यासाठी आणि आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल विद्यार्थ्यांना सहाय्य करण्यासाठी आहेत.
1. शिष्यवृत्ती योजनांचे प्रकार
A. राजर्षी शाहू महाराज मेरिट शिष्यवृत्ती:
- लक्ष्य: उच्च गुणवत्ताधारी
विद्यार्थ्यांना आर्थिक सहाय्य प्रदान करणे.
- लाभ:
- शैक्षणिक फी माफी
- राहणीमान भत्ता
- शैक्षणिक साहित्य खरेदीसाठी
मदत
B. आर्थिक दुर्बल घटकांसाठी शिष्यवृत्ती:
- लक्ष्य: आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल
विद्यार्थ्यांना शैक्षणिक मदत पुरवणे.
- लाभ:
- ट्युशन व परीक्षा फी माफी
- अतिरिक्त भत्ते
C. ड्रायव्हर व क्लिनर मुलांसाठी शिष्यवृत्ती:
- लक्ष्य: ड्रायव्हर व क्लिनर यांच्या
पाल्यांना शैक्षणिक मदत.
- लाभ:
- फी परतावा
- पुस्तक व अन्य साहित्यसाठी
आर्थिक सहाय्य
D. उच्च शिक्षणासाठी आर्थिक सहाय्य:
- लक्ष्य: उच्च शिक्षण घेणाऱ्या
विद्यार्थ्यांना मदत.
- लाभ:
- शैक्षणिक शुल्क भरपाई
- राहणीमान व अन्य आवश्यक
खर्चासाठी भत्ता
2. पात्रता (Eligibility):
- अर्जदार महाराष्ट्र राज्यातील
रहिवासी असावा.
- आर्थिक दुर्बल घटक (EWS) श्रेणीतील अर्जदारांचे
वार्षिक उत्पन्न ₹8,00,000
पेक्षा
कमी असावे.
- विद्यार्थ्याने
मान्यताप्राप्त शाळा, महाविद्यालय किंवा संस्थेत
प्रवेश घेतला असावा.
- गुणवत्ताधारित योजनांसाठी, विद्यार्थ्याने पूर्वीच्या
परीक्षांमध्ये चांगले गुण मिळवलेले असावेत.
3. अर्जासाठी आवश्यक कागदपत्रे:
- आधार कार्ड
- उत्पन्न प्रमाणपत्र (Income Certificate)
- शाळा/महाविद्यालय प्रवेश
प्रमाणपत्र
- गुणपत्रिका (मागील शैक्षणिक वर्षाची)
- बँक पासबुक (IFSC कोडसह)
- रहिवास प्रमाणपत्र (Domicile Certificate)
- जात प्रमाणपत्र (जर लागू
असेल)
4. अर्ज प्रक्रिया:
- महाडीबीटी पोर्टल वर लॉगिन करा.
- नवीन खाते तयार करा किंवा
विद्यमान खाते वापरा.
- शिक्षण व रोजगार विभाग
अंतर्गत शिष्यवृत्ती योजना निवडा.
- फॉर्म भरा आणि आवश्यक
कागदपत्रे अपलोड करा.
- अर्ज सबमिट करा आणि स्थिती
नियमित तपासा.
5. लाभ मिळण्याची प्रक्रिया:
- अर्जदाराच्या कागदपत्रांची
पडताळणी केल्यानंतर, शिष्यवृत्तीची रक्कम
विद्यार्थ्याच्या बँक खात्यात थेट जमा केली जाते.
महाराष्ट्र राज्य अल्पसंख्याक विकास विभाग
महाराष्ट्र
राज्याच्या अल्पसंख्याक विकास विभागातर्फे मुस्लिम, ख्रिश्चन, बौद्ध, जैन, शीख, पारशी, आणि यहूदी समाजातील विद्यार्थ्यांसाठी विविध
शिष्यवृत्ती आणि आर्थिक सहाय्य योजनांचा लाभ दिला जातो. या योजनांचा उद्देश
शैक्षणिक व सामाजिक प्रगतीला चालना देणे आहे.
1. शिष्यवृत्ती योजनांचे प्रकार
A. प्री-मॅट्रिक शिष्यवृत्ती (Pre-Matric Scholarship):
- लक्ष्य: इयत्ता 1 ली ते 10 वीच्या अल्पसंख्याक
विद्यार्थ्यांना शिक्षण सुरू ठेवण्यासाठी आर्थिक मदत.
- लाभ:
- शैक्षणिक फी भरपाई
- वसती व अन्न खर्चासाठी भत्ता
B. पोस्ट-मॅट्रिक शिष्यवृत्ती (Post-Matric Scholarship):
- लक्ष्य: इयत्ता 11 वीपासून उच्च शिक्षण घेणाऱ्या
विद्यार्थ्यांसाठी आर्थिक सहाय्य.
- लाभ:
- ट्युशन फी आणि परीक्षा फी
माफी
- वसतीगृह व वाहतूक खर्च
C. मेरिट-कम-मीन्स शिष्यवृत्ती (Merit-cum-Means Scholarship):
- लक्ष्य: व्यावसायिक आणि तांत्रिक
अभ्यासक्रमांसाठी (जसे की अभियांत्रिकी, वैद्यकीय) शिक्षण घेणाऱ्या विद्यार्थ्यांना मदत.
- लाभ:
- शैक्षणिक शुल्क भरपाई
- मासिक वसती भत्ता
D. महात्मा ज्योतिराव फुले शिक्षण योजना:
- लक्ष्य: अल्पसंख्याक विद्यार्थ्यांना
विशेष प्रोत्साहन देणे.
- लाभ:
- आर्थिक दुर्बल घटकांसाठी
शैक्षणिक मदत
- उच्च शिक्षणासाठी आर्थिक
सहाय्य
2. पात्रता (Eligibility):
- अर्जदार मुस्लिम, ख्रिश्चन, बौद्ध, जैन, शीख, पारशी किंवा यहूदी
अल्पसंख्याक समाजातील असावा.
- महाराष्ट्र राज्याचा रहिवासी
असावा.
- कुटुंबाचे वार्षिक उत्पन्न:
- प्री-मॅट्रिक शिष्यवृत्ती: ₹1,00,000 पेक्षा कमी
- पोस्ट-मॅट्रिक शिष्यवृत्ती: ₹2,50,000 पेक्षा कमी
- मेरिट-कम-मीन्स शिष्यवृत्ती:
₹2,50,000
पेक्षा
कमी
- विद्यार्थी मान्यताप्राप्त
शिक्षण संस्थेत शिकत असावा.
3. अर्जासाठी आवश्यक कागदपत्रे:
- आधार कार्ड
- जात प्रमाणपत्र (Religion Certificate)
- उत्पन्न प्रमाणपत्र (Income Certificate)
- शाळा/महाविद्यालय प्रवेश
प्रमाणपत्र
- गुणपत्रिका (मागील शैक्षणिक वर्षाची)
- बँक पासबुक (IFSC कोडसह)
- रहिवास प्रमाणपत्र (Domicile Certificate)
4. अर्ज प्रक्रिया:
- महाडीबीटी पोर्टलवर लॉगिन करा.
- नवीन खाते तयार करा किंवा
विद्यमान खाते वापरा.
- अल्पसंख्याक विकास विभाग
अंतर्गत शिष्यवृत्ती योजना निवडा.
- फॉर्म व्यवस्थित भरा आणि
कागदपत्रे अपलोड करा.
- अर्ज सबमिट केल्यानंतर स्थिती
तपासण्यासाठी नियमित लॉगिन करा.
5. लाभ मिळण्याची प्रक्रिया:
- कागदपत्रांची पडताळणी
झाल्यानंतर शिष्यवृत्तीची रक्कम विद्यार्थ्याच्या बँक खात्यात थेट जमा केली
जाते.
6. संपर्क माहिती:
- अल्पसंख्याक विकास विभाग
हेल्पलाइन: 1800-22-1001
- ई-मेल:
minority.welfare@maharashtra.gov.in
कोणत्याही टिप्पण्या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा