हार्ड डिस्क म्हणजे काय – प्रकार, कसे करते कार्य? संपूर्ण माहिती
हार्ड डिस्क म्हणजे काय?
हार्ड डिस्कचा इतिहास
- 1956: IBM ने पहिली हार्ड डिस्क (IBM 305 RAMAC) बाजारात आणली, ज्याचे वजन 1 टन आणि स्टोरेज क्षमता 5 MB होती.
- 1970
चे
दशक: हार्ड डिस्क आकाराने लहान आणि
कार्यक्षम बनल्या.
- 1980
चा
काळ: वैयक्तिक संगणकांसाठी हार्ड
डिस्कचा वापर सुरू झाला.
- आज: हार्ड डिस्क कमी खर्चिक आणि
अधिक क्षमतेच्या उपलब्ध आहेत, काही TB (टेरेबाइट) क्षमतेपर्यंत.
हार्ड डिस्क कसे कार्य करते?
हार्ड डिस्क डेटा वाचण्यासाठी आणि लिहिण्यासाठी मॅग्नेटिक तंत्रज्ञानाचा
उपयोग करते. खाली हार्ड डिस्कच्या कार्यप्रणालीची मुख्य तत्त्वे दिली आहेत:
- प्लेट्स
(Platters):
- हार्ड डिस्कमध्ये एक किंवा अधिक फिरणाऱ्या मॅग्नेटिक प्लेट्स असतात.
- प्रत्येक प्लेट्सवर डेटा मॅग्नेटिक फॉरमॅटमध्ये संग्रहित होतो.
- रीड/राइट
हेड्स:
- प्लेट्सवर डेटा वाचण्यासाठी आणि लिहिण्यासाठी रीड/राइट हेड्सचा वापर
होतो.
- हेड्स एका आर्मवर बसलेले असतात, जे डेटा वाचण्यासाठी योग्य स्थळी हलतात.
- स्पिंडल
मोटर:
- प्लेट्स उच्च गतीने फिरवण्यासाठी मोटर वापरली जाते, सामान्यतः 5400 RPM किंवा 7200 RPM.
- कंट्रोलर:
- हार्ड डिस्कचा कंट्रोलर डेटा इंटरफेस आणि संगणकाशी संवाद साधतो.
- डेटा
संग्रहण प्रक्रिया:
- डेटा बायनरी स्वरूपात (0 आणि 1) साठवला जातो.
- मॅग्नेटिक ध्रुवीयता बदलून डेटा लिहिला जातो आणि त्याच पद्धतीने
वाचला जातो.
हार्ड डिस्कचे प्रकार
- PATA
(Parallel ATA):
- जुने प्रकारचे हार्ड डिस्क, ज्यामध्ये डेटा ट्रान्सफरसाठी 40 किंवा 80 वायरचा डेटा कनेक्टर वापरला
जातो.
- गती: 133 MB/s पर्यंत.
- SATA
(Serial ATA):
- आधुनिक हार्ड डिस्क प्रकार, जो PATA पेक्षा जलद आहे.
- गती: 600 MB/s पर्यंत.
- आज सर्वसामान्य संगणकांमध्ये वापरले जाते.
- SCSI
(Small Computer System Interface):
- जास्त कार्यक्षम हार्ड डिस्क, मुख्यतः सर्व्हर आणि वर्कस्टेशनसाठी वापरली
जाते.
- गती: 640 MB/s किंवा अधिक.
- SSD-HDD
हायब्रिड
(SSHD):
- SSD
आणि HDD चा मिलाफ, जिथे SSD चा वेग आणि HDD चे मोठे स्टोरेज मिळते.
- External
Hard Drive:
- बाह्य प्रकारची हार्ड डिस्क जी USB, Thunderbolt, किंवा eSATA इंटरफेसद्वारे जोडली जाते.
- RAID
Arrays:
- एकाधिक हार्ड डिस्कचा संच, ज्याचा उपयोग मोठ्या प्रमाणात डेटा
साठवण्यासाठी केला जातो.
हार्ड डिस्कचे फायदे
- मोठे
स्टोरेज:
- हार्ड डिस्कमध्ये काही GB पासून काही TB पर्यंत डेटा संग्रहित करता येतो.
- कमी
खर्च:
- SSD
च्या
तुलनेत हार्ड डिस्क कमी किमतीत जास्त स्टोरेज देते.
- पुनर्प्राप्ती
सुलभ:
- डेटा खराब झाल्यास डेटा रिकव्हरी सोपी असते.
- दीर्घकालीन
स्टोरेज:
- हार्ड डिस्क दीर्घकाळ डेटा सुरक्षित ठेवते.
- विविधता:
- आकार, क्षमता, आणि प्रकारांमध्ये उपलब्ध.
हार्ड डिस्कचे तोटे
- कमी
गती:
- SSD
च्या
तुलनेत हार्ड डिस्क डेटा वाचणे आणि लिहिण्याची गती कमी आहे.
- नाजूक
रचना:
- फिरणारे भाग असल्याने झटके आणि कंपनांमुळे हार्ड डिस्क सहज खराब होऊ
शकते.
- आवाज:
- हार्ड डिस्कमध्ये फिरणाऱ्या भागांमुळे आवाज होतो.
- उष्णता
निर्मिती:
- फिरणाऱ्या प्लेट्समुळे उष्णता निर्माण होते.
- जास्त
ऊर्जा वापर:
- हार्ड डिस्कमध्ये फिरणाऱ्या भागांमुळे जास्त ऊर्जा लागते.
हार्ड डिस्क आणि SSD मधील तुलना
|
वैशिष्ट्य |
HDD |
SSD |
|
गती |
50-150
MB/s |
500-3500
MB/s |
|
मूल्य |
स्वस्त |
महाग |
|
स्थायित्व |
फिरणारे भाग, कमी टिकाऊ |
फिरणारे भाग नसल्यामुळे टिकाऊ |
|
ऊर्जा वापर |
जास्त |
कमी |
|
आवाज |
आवाज होतो |
शांत |
हार्ड डिस्कचा उपयोग
- वैयक्तिक
संगणक:
- फाइल्स, अॅप्स, आणि ऑपरेटिंग सिस्टम
साठवण्यासाठी.
- सर्व्हर:
- मोठ्या प्रमाणावर डेटा संचयित करण्यासाठी.
- बॅकअप:
- बाह्य हार्ड डिस्कचा उपयोग डेटा बॅकअपसाठी केला जातो.
- डेटा
संग्रहण:
- फोटो, व्हिडिओ, आणि मोठ्या फाइल्स
साठवण्यासाठी उपयुक्त.
निष्कर्ष
हार्ड डिस्क हे संगणकीय जगात डेटा साठवण्यासाठी आणि व्यवस्थापनासाठी अत्यंत
महत्त्वाचे साधन आहे. कमी किंमत आणि मोठ्या स्टोरेज क्षमतेमुळे हार्ड डिस्क आजही
मोठ्या प्रमाणावर वापरली जाते, जरी SSD चा वेग आणि टिकाऊपणा त्यापेक्षा जास्त असला तरी.
हार्ड डिस्कचा उपयोग मोठ्या स्टोरेज गरजांसाठी एक चांगला पर्याय आहे, तर SSD जलद
कामांसाठी उपयुक्त ठरतो.
कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा