महात्मा गांधी राष्ट्रीय रोजगार हमी योजना (MGNREGA) भारत सरकारची एक महत्त्वाची योजना आहे, जी ग्रामीण भागातील गरीब कुटुंबांना रोजगार उपलब्ध करून देण्याचा उद्देश ठेवते. योजनेचे नाव महात्मा गांधींच्या नावावर ठेवले गेले आहे, कारण या योजनेचे मुख्य लक्ष्य ग्रामीण भागातील लोकांना अधिक रोजगार उपलब्ध करणे आणि त्यांना त्यांचे जीवनमान सुधारण्यासाठी मदत करणे आहे.
- उद्दिष्ट:
- ग्रामीण भागातील प्रत्येक
कुटुंबाला वर्षातून किमान 100 दिवसांची रोजगार गॅरंटी देणे.
- ग्रामीण भागातील गरीब
कुटुंबांना रोजगार उपलब्ध करून देणे आणि त्यांना जीवनमान सुधारण्यास मदत
करणे.
- कामाचे प्रकार:
- या योजनेत कामाचे प्रकार
विविध असतात, उदाहरणार्थ: रस्ते, पाणी साठवण, जलसंधारण, वृक्षारोपण, जलद्रव्य वितरण व्यवस्था
यांसारखे शेतकरी आणि ग्रामपंचायतींच्या कामांना आधार देणारे प्रकल्प.
- तसेच इतर सामाजिक आणि
पर्यावरणीय कामे यामध्ये समाविष्ट असतात.
- मजुरी:
- या योजनेच्या अंतर्गत मजुरी
श्रमिकांना दिली जाते. मजुरी राष्ट्रीय पातळीवर ठरवलेली आहे, आणि ती किमान मजुरी दरावर
आधारित असते.
- मजुरी एकतर रोख स्वरूपात
दिली जाते किंवा बँक खात्यात जमा केली जाते.
- ग्रामसभा आणि ग्रामपंचायतींची
भूमिका:
- या योजनेची अंमलबजावणी
ग्रामसभा आणि ग्रामपंचायती करतात. प्रत्येक ग्रामपंचायतीला स्थानिक
गरजेनुसार कामे निश्चित करण्याचा अधिकार असतो.
- योजनेची योजना तयार करताना
आणि अंमलबजावणी करताना स्थानिक जनतेची सक्रिय सहभागिता आवश्यक आहे.
- महत्व:
- महात्मा गांधी NREGA ने ग्रामीण भागातील
बेरोजगारी कमी करण्यास मदत केली आहे आणि ग्रामीण विकास प्रकल्पांसाठी आवश्यक
कामे पूर्ण केली आहेत.
- यामुळे ग्रामीण कुटुंबांना
त्यांच्या जीवनमानामध्ये सुधारणा करण्याची संधी मिळते.
- अधिकार आणि पारदर्शकता:
- कामगारांना या योजनेअंतर्गत
त्यांच्या कामाच्या बाबतीत पारदर्शकतेचे अधिकार असतात.
- या योजनेच्या अंतर्गत काम
करणाऱ्यांना त्यांचे श्रमदायिक प्रमाणपत्र मिळते, जे त्यांच्या रोजगाराची
अधिकृत नोंद ठेवते.
नोंदणी प्रक्रिया:
- योजनेमध्ये सहभागी होण्यासाठी, इच्छुक व्यक्तीला त्याच्या
संबंधित पंचायत कार्यालयात नोंदणी करणे आवश्यक असते.
- नोंदणी करतांना आधार कार्ड, बँक खाते तपशील, आणि इतर संबंधित कागदपत्रांची
आवश्यकता असू शकते.
MGNREGA ने ग्रामीण भारतातील असंख्य
कुटुंबांना रोजगाराची संधी दिली आहे आणि हा एक महत्त्वपूर्ण टप्पा आहे जो ग्रामीण
भागातील सामाजिक आणि आर्थिक विकासासाठी महत्त्वपूर्ण ठरतो.
कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा