Hardware म्हणजे काय

 

Hardware म्हणजे काय

हार्डवेअर (Hardware) ही एक अभिवृद्धीस्तरीय भाषेत, कॉम्प्युटिंग विज्ञान आणि इंफर्मेशन टेक्नोलॉजीच्या अध्ययनांमध्ये वापरली जातलेली एक शब्दांतरांतरित आहे.

हार्डवेअर हा इंग्रजी भाषेतील "hardware" ही शब्दांतरांतरित केलेली आहे. हार्डवेअर याचा संबंध कंप्युटरच्या अंगणातील उपकरणांसह आहे, ज्यांमध्ये काही उदाहरणे खालीलप्रमाणे आहेत:

प्रोसेसर (Processor): प्रोसेसर हा कंप्युटरचं मस्तिष्क असतो, ज्यामध्ये विविध कामे केली जातात. ती क्लॉक फ्रीक्वेंसीच्या गरजेने कार्य करते.

मेमरी (Memory): मेमरी हा कंप्युटरचं अस्तित्व आणि अभ्यासद जागा असतो, ज्यामध्ये काम केली जातात, ज्यामध्ये काही गरजेचे डेटा व सॉफ्टवेअर संचयित केले जाते.

हार्ड डिस्क (Hard Disk): हार्ड डिस्क हा कंप्युटरच्या मागचं संचय केलेलं डेटा संचयित करण्यासाठी वापरलेलं डिस्क असतो.

ओप्टिकल डिस्क ड्राइव (Optical Disk Drive): CD, DVD, Blu-ray यांचं डेटा संचयित करण्यासाठी वापरलेलं डिस्क ड्राइव आहे.

ग्राफिक्स कार्ड (Graphics Card): ग्राफिक्स कार्ड हा विविध मल्टिमिडिया कंटेंट आणि विडियो गेम्ससाठी उच्च परिणामाची प्रदर्शन करण्यासाठी वापरला जातो.

इनपुट डिव्हाइसेस (Input Devices): कंप्युटरला माहिती प्रविष्टी करण्यासाठी वापरल्या जाणार्या उपकरणांमध्ये कीबोर्ड, माउस, टचपॅड, स्कॅनर इत्यादी आहेत.

आउटपुट डिव्हाइसेस (Output Devices): कंप्युटरची माहिती प्रदर्शित करण्यासाठी वापरल्या जाणार्या उपकरणांमध्ये मॉनिटर, प्रिंटर, स्पीकर इत्यादी आहेत.

यात्रा हार्डवेअरचं वापर संचाच्या विविध विभागांमध्ये सुरक्षित, व्यवस्थित आणि अनुकूल डेटा संचयित करण्यासाठी केलं जातं. हार्डवेअरचं वापर तंत्रज्ञांना संचाच्या विविध क्षेत्रांमध्ये आरामदायकता व सुविधा वाढविण्यात मदत करतं.

 

प्रोसेसर (Processor) माहिती

प्रोसेसर (Processor) हा कंप्यूटरचं मुख्य विचारणा असलेलं, कॉर विविध अर्थांत कंप्यूटरला काम करण्याचं जबाबदार असतं. प्रोसेसर म्हणजे कंप्यूटरचं मस्तिष्क ज्यामुळे कंप्यूटरचं सर्व अभ्यासद व प्रक्रिया नियंत्रित केलं जातं.

एका प्रोसेसरचं वापर एकाच कंप्यूटरमध्ये विविध प्रकारच्या कार्ये करण्यात आल्यात. प्रोसेसरसाठी कंप्यूटर सिस्टमला काही उदाहरणे आहेत ज्यातली काही आहेत:

माइक्रोप्रोसेसर (Microprocessor): माइक्रोप्रोसेसर हे एका एकल प्रोसेसरच्या स्थानीय असाधारण प्रोसेसिंग युक्तीसह आहे. यामध्ये एका कोर म्हणजे प्रोसेसरच्या कोर मधील विविध क्रिया क्रियाशील असतात.

मल्टी-कोर प्रोसेसर (Multi-Core Processor): मल्टी-कोर प्रोसेसर हा एकाच चिपवर किंवा डाय वरील विविध कोर्समध्ये पूर्ववत एकाच वेळी विविध कामे करण्याची क्षमता देतो.

मल्टी-प्रोसेसर सिस्टम (Multi-Processor System): मल्टी-प्रोसेसर सिस्टम हे विविध प्रोसेसरसह आहे, ज्यामध्ये प्रोसेसरस्थानी असलेलं काम विभाजता जातं.

ग्राफिक्स प्रोसेसर (Graphics Processor): ग्राफिक्स प्रोसेसर हे विविध मल्टिमिडिया कंटेंट आणि विडियो गेम्ससाठी उच्च परिणामाची प्रदर्शन करण्यासाठी वापरला जातो.

क्वांटम प्रोसेसर (Quantum Processor): क्वांटम प्रोसेसर हे क्वांटम कंप्यूटिंग तंत्राच्या विशेष प्रोसेसरसह आहे ज्यामध्ये क्वांटम बिट वापरता जातात.

प्रोसेसरचं काम खासगी कंप्यूटर विचारणांमध्ये संचाच्या विविध कामे करण्यात आलंय. तो कंप्यूटरच्या गतिशीलतेची, क्षमतेची, व प्रदर्शनशीलतेची महत्वपूर्ण भूमिका आहे.

 

मेमरी (Memory) माहिती व प्रकार

 

मेमरी (Memory) ही कंप्यूटर विचारणांसाठी आवश्यक आहे, ज्यामध्ये डेटा, निर्देश, आणि कामाच्या अंतर्गत सूचना संचयित केली जाते. या मेमरीमध्ये विविध प्रकारच्या मेमरी उपलब्ध आहेत, ज्यांमध्ये प्रमुखपणे खासगी तीन प्रकारची मेमरी आहेत:

रॅन्डम अक्सेस मेमरी (Random Access Memory - RAM): रॅन्डम अक्सेस मेमरी ही गतिशील असते आणि कंप्यूटरला वेगवेगळ्या क्रिया क्रियाशील डेटा पहा आणि त्यामध्ये काम करण्यासाठी वापरता जाते. RAM ही टेम्पररी मेमरी आहे, जी कंप्यूटर चालू असताना विकसित केली जाते आणि कंप्यूटरसाठी उपलब्ध असते. RAM मध्ये डेटा कंप्यूटरच्या क्रियाशीलतेसाठी संचयित केली जाते, परंतु या मेमरीमध्ये डेटा कंप्यूटरच्या उद्देशानुसार संचयित नाही, त्यासाठी कंप्यूटर बंद होण्यावर डेटा RAM पासून काढतो.

रीड ओनली मेमरी (Read-Only Memory - ROM): रीड ओनली मेमरी ही डेटा संचयित करण्यासाठी वापरली जाते जी तात्काळीक उद्देशाने दिलेलेली आहे. असे डेटा असतंय ज्याची कंप्यूटर सुरू होऊन बदलत नाही. ROM मध्ये कंप्यूटरच्या आवश्यकतेसाठी प्रोग्राम विचारणांचं उपयोग केलं जातं.

कॅश मेमरी (Cache Memory): कॅश मेमरी गतिशील असते आणि वेगवेगळ्या क्रियाशील डेटा पहा आणि काम करण्यासाठी वापरता जाते. ती डेटा RAM व CPU दरम्यान क्रियाशील असते आणि कंप्यूटर लोकल स्टोरेजमध्ये डेटा त्यांच्या उपयोगाच्या अनुसार व्यवस्थापित करते.

 

 

हार्ड डिस्क (Hard Disk) माहिती व प्रकार

हार्ड डिस्क (Hard Disk) हा एका कंप्यूटरच्या डेटा संचयिका असतो ज्यामध्ये विशाल रक्कमाचं डेटा संचयित केलं जातं. ह्या डिस्कमध्ये डेटा मेकॅनिकल डिस्क ड्राइव्हमध्ये संचयित होतं, ज्यामुळे अधिक डेटा संचयित केलं जातं कंप्यूटरच्या अभ्यासदात विनंती आपल्यासाठी उपलब्ध असावं लागतं.

हार्ड डिस्कच्या मुख्यत्वाच्या घटकांमध्ये खासगी असे असतात:

प्लॅट्स (Platters): हार्ड डिस्कमध्ये प्लॅट्स हे गोलाकार डिस्कच्या आच्छादनातील घटक आहे. या प्लॅट्सवर डेटा संचयित केलं जातं. एक वा अधिक प्लॅट्स असतात ज्या वर डेटा लिहिता जातो व वाचला जातो.

हेड्स (Heads): हेड्स हे प्लॅट्स वरून डेटा वाचण्यासाठी वापरले जाते. एक व्यावसायिक हार्ड डिस्कमध्ये प्लॅट्स असतात, ज्यावर कॉटिंग केलेली आहे, ज्याचे उपयोग डेटा वाचण्यासाठी केलं जातं.

एर्म्स (Actuators): एर्म्स हे हेड्सवर कंट्रोल करण्यासाठी वापरले जाते, ज्यामुळे हेड्स विचारणांमध्ये उत्तरदायीपणा असतो.

इंटरफेस (Interface): हार्ड डिस्कचं इंटरफेस कंप्यूटरसोबत संचयित केलं जातं. प्रत्येक हार्ड डिस्कला कंप्यूटरसाठी उपलब्ध योजक इंटरफेस असतो, ज्यामुळे ते एकसारखं कंप्यूटरसाठी वापरलं जातं.

हार्ड डिस्कच्या विविध प्रकारची आहे, ज्यांमध्ये खासगी या प्रकारच्या डिस्क आहेत:

SATA (Serial ATA) Hard Disk: सीरिअल एटीए हार्ड डिस्क सामान्यतः व्यक्तिशील कंप्यूटर्ससाठी वापरल्या जातात. यात्रा एचडी, एचडीएचएस, इव्हीएसडी इत्यादी प्रकारचे आढळतात.

SSD (Solid State Drive): एसएसडी हार्ड डिस्क म्हणजे एक प्रकारचं फ्लॅश मेमरी डिस्क. यात्रा गॅर्बेज कल्पना नाही, वेगवेगळ्या कामांचं किंवा संचयित केलं जातं.

HDD (Hard Disk Drive): एचडीडी हार्ड डिस्क म्हणजे तात्काळीक मॅग्नेटिक डिस्क ड्राइव. ह्या डिस्कमध्ये डेटा कॉटिंग केलेली आहे.

हार्ड डिस्क विविध अनुप्रयोगांसाठी वापरला जातो आणि तो विशाल डेटा संचयित करण्याच्या कंप्यूटर विचारणांमध्ये आवश्यक असतो. SSD याचा वापर वेगवेगळ्या कंप्यूटर अनुप्रयोगांमध्ये केला जातो ज्यामुळे कंप्यूटरचे काम किंवा अभ्यासद क्षेत्रांतील वेग व संचयित क्षमता सुधारता येते.

 

ग्राफिक्स कार्ड (Graphics Card) माहिती व प्रकार

ग्राफिक्स कार्ड (Graphics Card), ज्याचा इंग्रजीत "Graphics Processing Unit (GPU)" असा नाव आहे, हा कंप्यूटरचा एक प्रमुख घटक आहे ज्याचा उद्देश ग्राफिक्स (चित्र) प्रदर्शन करणे आणि मल्टिमिडिया कंटेंट (व्हिडिओ, ऑडियो, इत्यादि) प्रक्रियाकरण करणे आहे. ग्राफिक्स कार्डसाठी विशेषत: प्रोसेसिंग कामाची वेगवेगळी क्षमता, उच्च-परिणाम विभाजन, उच्च प्रदर्शनशीलता, इंटरॅक्टिव ग्राफिक्स निर्माणाच्या क्षमता, विविध विडियो इंटरफेस समर्थन इत्यादी आहे.

ग्राफिक्स कार्डच्या महत्वपूर्ण घटकांमध्ये खासगी असे असतात:

जी.पी.यू (GPU - Graphics Processing Unit): ग्राफिक्स प्रोसेसिंग युनिट हा प्रक्रियाकरणासाठी मुख्य घटक आहे. ग्राफिक्स कार्डमध्ये GPU च्या माध्यमातून विविध ग्राफिक्स क्रिया क्रियाशील असतात.

वी.रॅम (VRAM - Video RAM): वीडिओ रॅम म्हणजे ग्राफिक्स कार्डसाठी विशेषत: रिझोल्यूशन विभाजनासाठी असलेली मेमरी. ग्राफिक्स प्रोसेसिंगसाठी ग्राफिक्स कार्डसाठी विकसित केलेल्या विशेष तक्त्या आहेत.

इंटरफेस (Interface): ग्राफिक्स कार्डच्या प्रकारानुसार विविध इंटरफेसेस उपलब्ध आहेत, ज्यामुळे ते कंप्यूटरसोबत संचयित केलं जातं. विशिष्ट विडियो पोर्ट्स, HDMI, DisplayPort, इत्यादी.

फॅन (Fan): ग्राफिक्स कार्डमध्ये एक किंवा अधिक फॅन्स असतात, जे ग्राफिक्स प्रोसेसिंगसाठी थंडी देण्यासाठी वापरतात.

ग्राफिक्स कार्डच्या प्रकारांमध्ये खासगी या प्रकारच्या कार्ड आहेत:

इंटीग्रेटेड ग्राफिक्स कार्ड (Integrated Graphics Card): ह्या प्रकारच्या ग्राफिक्स कार्ड च्या मदतीने मोठ्या प्रमाणात ग्राफिक्स प्रक्रियांमध्ये खासगी क्षमता नाही, ज्यामुळे ही कार्ड अधिक ग्राफिक्स अनुप्रयोगांसाठी उपयुक्त नाही.

डिस्क्रीट ग्राफिक्स कार्ड (Discrete Graphics Card): डिस्क्रीट ग्राफिक्स कार्ड एक विशिष्ट ग्राफिक्स प्रोसेसिंग युनिट असते, जो एकसारखं बाह्य ग्राफिक्स कार्डमध्ये स्थानांतरित केला जातो. ते खासगी ग्राफिक्स प्रदर्शन व व्हिडिओ गेम्ससाठी उपयुक्त आहे.

मोबाइल ग्राफिक्स कार्ड (Mobile Graphics Card): या प्रकारचे ग्राफिक्स कार्ड लॅपटॉप्स, टॅबलेट्स, अँड्रॉईड डिव्हाइसेस, व स्मार्टफोन्ससाठी वापरले जातात. या प्रकारचे कार्ड कमी ऊर्जा वापरतात आणि ओळखणाऱ्या आकारामुळे लॅपटॉप्सच्या आकारांत ते स्थानिक आहे.

ग्राफिक्स कार्डचे उपयोग विविध डिजाइन, व्हिडिओ गेम्स, व्हिडिओ विश्लेषण, व्हिडिओ संपादन, ऑटोकैड डिझाइन, आणि शोधांमध्ये ग्राफिक्स प्रदर्शनसाठी आवश्यक आहे. इंटरनेट वेब ब्राउझिंग, ऑफिस काम, व्हिडिओ कॉल्स, इत्यादीसाठी व्यक्तिशील ग्राफिक्स कार्ड उपयुक्त नाही.

 

इनपुट डिव्हाइसेस (Input Devices) माहिती

इनपुट डिव्हाइसेस (Input Devices) हे कंप्यूटरला डेटा प्रविष्ट करण्यासाठी वापरले जाणारे उपकरण आहेत. ते वापरकर्त्यांनी विविध संकेत देऊन कंप्यूटरसह संवाद स्थापित करतात. या उपकरणांसह कंप्यूटरच्या संचयिकेत डेटा अथवा सूचना संचयित केली जाते व त्यामुळे कंप्यूटरच्या कार्यप्रवाहात संवेदनशीलता आणि विकेन्द्रीकरण घडतात.

इनपुट डिव्हाइसेसच्या प्रमुख उदाहरणांमध्ये:

कीबोर्ड (Keyboard): कीबोर्ड हे वर्णमालेच्या अक्षरे, संख्या, विशेष अक्षरे, विविध संकेतांचं वापर करून डेटा प्रविष्ट करण्यासाठी वापरले जातं.

माउस (Mouse): माउस हे कंप्यूटरवर कर्सर नियंत्रित करण्यासाठी वापरले जातं. वापरकर्त्यांनी कंप्यूटरसाठी निर्दिष्ट स्थानांत डेटा संकेत सोडविण्यासाठी वापरले जातं.

टचपॅड (Touchpad): टचपॅड एक सुसंगत माउसचं वैकल्पिक आहे, ज्यातून वापरकर्त्यांनी आपले उंचावलेले वटवाट स्क्रॉल करण्यासाठी वापरले जातं.

टचस्क्रीन (Touchscreen): टचस्क्रीन म्हणजे वापरकर्त्यांनी डिस्प्ले वरून डायरेक्टली डेटा प्रविष्ट करण्याचा प्रकार. वापरकर्त्यांनी विविध चिन्हे आणि आपल्या बरोबरच्या आंदोलनांचं वापर करून संवेदनशीलतेने डेटा प्रविष्ट केलं जातं.

स्कॅनर (Scanner): स्कॅनर हे इमेज असायला काढतं ज्यामुळे तो डिजिटल फॉर्ममध्ये बदलतं. चित्रे, दस्तऐवजे, डॉक्युमेंट्स, इत्यादीसाठी स्कॅनर वापरले जातं.

विजनरी (Webcam): विजनरी हे डिजिटल व्हिडिओ कॅमेरा असते, ज्यामुळे वापरकर्त्यांनी व्हिडिओ कॉल्स, व्हिडिओ चॅट, व्हिडिओ कांफ्रन्सिंगसाठी वापरले जातं.

स्केनिंग पेन (Stylus): स्केनिंग पेन हे वापरकर्त्यांनी टचस्क्रीन व टचपॅडसाठी संवेदनशीलतेने डेटा संकेत देण्यासाठी वापरले जातं. या उपकरणाच्या मदतीने स्पष्टीकरण अस्तित्वात आलेल्या आकारांचं लेखन वा चित्रांतरण केलं जातं.

 

 

आउटपुट डिव्हाइसेस (Output Devices) माहिती

आउटपुट डिव्हाइसेस (Output Devices) हे कंप्यूटरच्या डेटा किंवा सूचना अनुसारचे विभिन्न प्रकारचे बाह्यिक जाहिराती देण्यासाठी वापरले जाणारे उपकरण आहेत. या डिव्हाइसेसच्या माध्यमातून कंप्यूटरचे उत्तर किंवा प्रतिसाद दाखवण्यात येते. त्यामुळे वापरकर्त्यांना अनुभव व्हिज्युअल आणि ऑडियो रूपात सूचना मिळते.

आउटपुट डिव्हाइसेसच्या प्रमुख उदाहरणांमध्ये:

मॉनिटर (Monitor): मॉनिटर हा डिस्प्ले आहे ज्यामध्ये विविध ग्राफिक्स, टेक्स्ट आणि मल्टिमिडिया सामग्री दाखवता येते. वापरकर्त्यांनी कंप्यूटरवरील कार्य किंवा दृश्यपथावर उपलब्ध सामग्री पाहण्यासाठी मॉनिटर वापरला जातो.

स्पीकर्स (Speakers): स्पीकर्स हे वापरकर्त्यांना कंप्यूटरवरील ऑडियो सामग्री सुनवता येते. ते वॉल्यूम किंवा आवाजाची सुविधा प्रदान करतात.

हेडफोन्स (Headphones): हेडफोन्स हे वापरकर्त्यांना प्राइवेटली कंप्यूटरवरील ऑडियो सामग्री सुनवता येते. विशेषतः जेथे अन्यायचं किंवा वातावरणाचं प्रभाव कमी पडावं असलं त्या स्थानावर वापरले जाते.

प्रिंटर (Printer): प्रिंटर हे कंप्यूटरच्या संचयिकेतील डेटा किंवा सूचना बाह्यिक प्रकारे मुद्रित करण्यासाठी वापरले जाते. विविध प्रकारच्या प्रिंटर्स आहेत, ज्यामध्ये लेजर प्रिंटर, डॉट मॅट्रिक्स प्रिंटर, इंकजेट प्रिंटर इत्यादी समाविष्ट आहेत.

प्रोजेक्टर (Projector): प्रोजेक्टर हा डिस्प्ले आहे, ज्यामध्ये कंप्यूटरवरील सामग्री विशिष्ट जागेवर वाढवल्यास विशेषतः प्रस्तुत करण्यात येते. प्रोजेक्टर विभिन्न प्रयोगस्थळांमध्ये प्रस्तुत करण्यासाठी वापरले जाते, जसे की प्रेझेंटेशन, शिक्षण, विभिन्न कार्यक्रम इत्यादी.

इंज (Inkjet) अथवा लेझर (Laser) लेबल प्रिंटर: या प्रकारच्या प्रिंटर्स वापरकर्त्यांनी लेबल्स तयार करण्यासाठी वापरले जाते. त्यामुळे सामग्री वर्गीकरण किंवा विविध उद्योजकांच्या लेबल्स बनवायला वापरता येते.

टीव्ही (Television): कंप्यूटरवरील सामग्री विशिष्ट वेगवेगळ्या उंचावर दाखवण्यासाठी वापरले जातं. विशेषतः मल्टिमिडिया सामग्री डायरेक्टली टीव्ही वर प्रदर्शित केली जाते.

आउटपुट डिव्हाइसेस वापरकर्त्यांना कंप्यूटरच्या विभिन्न सामग्री संवेदनशीलतेने दाखवतात ज्यामुळे ते विचारणांमध्ये संपूर्णता आणि विविधता आता-आता घडवतात.