बायोटेक्नॉलॉजी (Biotechnology) आणि बायोकेमिस्ट्री (Biochemistry): अभ्यासक्रमाची माहिती
बायोलॉजी, तंत्रज्ञान,
आणि केमिस्ट्री यांचा अभ्यास करण्याची आवड
असणाऱ्या विद्यार्थ्यांसाठी बायोटेक्नॉलॉजी आणि बायोकेमिस्ट्री हे अभ्यासक्रम अतिशय उपयुक्त आहेत. या
क्षेत्रांमध्ये संशोधन, उत्पादन, व
औद्योगिक उपयोगासाठी मोठ्या प्रमाणावर संधी उपलब्ध आहेत.
बायोटेक्नॉलॉजी (Biotechnology):
बायोटेक्नॉलॉजी म्हणजे काय?
बायोटेक्नॉलॉजी म्हणजे जैविक
प्रक्रियांचा उपयोग करून नवीन उत्पादने किंवा सेवा निर्माण करणे. यात जनुकीय
तंत्रज्ञान, जैवऔषधे, जैवइंधने, आणि कृषी तंत्रज्ञानाचा समावेश आहे.
कोर्सची माहिती:
- डिप्लोमा
इन बायोटेक्नॉलॉजी: २-३ वर्षे.
- बीएससी (B.Sc) बायोटेक्नॉलॉजी: ३ वर्षे.
- बी.टेक (B.Tech) बायोटेक्नॉलॉजी: ४ वर्षे.
- एमएससी (M.Sc) बायोटेक्नॉलॉजी: २ वर्षे.
- पीएचडी (PhD):
संशोधनावर
आधारित प्रगत अभ्यासक्रम.
शैक्षणिक पात्रता:
- १२वी
विज्ञान शाखेतून (PCB/PCM) उत्तीर्ण.
- बी.टेकसाठी
काही महाविद्यालयांत JEE Main
किंवा
तत्सम परीक्षा आवश्यक.
करिअर संधी:
- औद्योगिक
क्षेत्र:
- औषधनिर्मिती
(Pharmaceuticals).
- अन्न
प्रक्रिया व जैविक उत्पादन (Food Technology).
- संशोधन व
विकास:
- बायोइन्फॉर्मेटिक्स,
जैवऔषध
संशोधन.
- कृषी
क्षेत्र:
- सुधारित
बी-बियाणे, जैविक खतांचे उत्पादन.
- शैक्षणिक
क्षेत्र:
- प्राध्यापक
किंवा संशोधन वैज्ञानिक.
प्रमुख विषय:
- जनुकशास्त्र
(Genetics), सूक्ष्मजैवशास्त्र (Microbiology), जैविक अभियांत्रिकी (Bioprocess
Engineering), आणि बायोइन्फॉर्मेटिक्स.
फी रचना:
- सरकारी
महाविद्यालये: ५०,००० ते १ लाख रुपये प्रतिवर्ष.
- खाजगी
महाविद्यालये: १.५ लाख ते ३ लाख रुपये
प्रतिवर्ष.
बायोकेमिस्ट्री (Biochemistry):
बायोकेमिस्ट्री म्हणजे काय?
बायोकेमिस्ट्री म्हणजे जैविक अणुंचा (Biomolecules)
आणि त्यांचे शरीरातील कार्य यांचा सखोल
अभ्यास. यामध्ये प्रथिने, एन्झाइम्स,
डिएनए, आणि पेशींच्या जैविक प्रक्रिया यांचा
समावेश आहे.
कोर्सची माहिती:
- बीएससी (B.Sc) बायोकेमिस्ट्री: ३ वर्षे.
- एमएससी (M.Sc) बायोकेमिस्ट्री: २ वर्षे.
- पीएचडी (PhD):
प्रगत
संशोधन अभ्यासक्रम.
शैक्षणिक पात्रता:
- १२वी
विज्ञान शाखेतून उत्तीर्ण.
- किमान
५०-६०% गुण आवश्यक.
करिअर संधी:
- औषधनिर्मिती
व आरोग्य सेवा:
- औषध
संशोधन व चाचण्या (Drug Research and Testing).
- कृषी व
पर्यावरण:
- माती आणि
खत विश्लेषण, पर्यावरणीय संशोधन.
- खाजगी
उद्योग:
- फूड
प्रोसेसिंग, सौंदर्यप्रसाधने (Cosmetics), आणि जैविक
उत्पादने.
- शैक्षणिक
क्षेत्र:
- बायोकेमिस्ट्री
प्राध्यापक किंवा संशोधन वैज्ञानिक.
प्रमुख विषय:
- जैवरसायन (Biomolecules),
एन्झाइम्स
(Enzymes), चयापचय प्रक्रिया (Metabolism), आणि आनुवंशिकता (Genetics).
फी रचना:
- सरकारी
महाविद्यालये: ३०,००० ते ७५,००० रुपये प्रतिवर्ष.
- खाजगी
महाविद्यालये: १ लाख ते २ लाख रुपये प्रतिवर्ष.
दोन्ही
अभ्यासक्रमांमधील साम्य:
- संशोधनाला
प्राधान्य:
- बायोटेक्नॉलॉजी
आणि बायोकेमिस्ट्री दोन्ही क्षेत्रे संशोधन आणि विकासावर आधारित आहेत.
- वैद्यकीय व
औद्योगिक उपयोग:
- आरोग्य
सेवा, कृषी, आणि
औद्योगिक उत्पादनात दोन्ही क्षेत्रांचा मोठ्या प्रमाणावर वापर केला जातो.
- भविष्यातील
मागणी:
- जैविक
तंत्रज्ञान आणि जैवरसायन क्षेत्र हे वेगाने विकसित होणारे क्षेत्र आहे.
महत्त्वाचे मुद्दे:
- योग्य
क्षेत्र निवडा: तुमच्या आवडीप्रमाणे आणि
करिअरच्या संधी पाहून निर्णय घ्या.
- महाविद्यालय
निवड: NAAC मान्यता प्राप्त व संशोधनासाठी
सुविधायुक्त महाविद्यालयांची निवड करा.
- प्रवेश
परीक्षा: काही महाविद्यालयांत प्रवेशासाठी
स्पर्धा परीक्षांची गरज असते.
बायोटेक्नॉलॉजी तंत्रज्ञान आणि जैविक
प्रक्रियांवर आधारित असल्यामुळे औद्योगिक आणि कृषी क्षेत्रात अधिक उपयोगी आहे,
तर बायोकेमिस्ट्री जैवरसायनांवर लक्ष
केंद्रित करून वैद्यकीय व संशोधनासाठी महत्वाचे आहे. दोन्ही अभ्यासक्रम तुमच्या
आवडीनुसार आणि करिअरच्या दृष्टिकोनातून उत्तम निवड ठरू शकतात.
कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा